Hermes Trismegistus is een mytische figuur, wiens naam “Hermes, de driemaal (of driewerf) grootste” betekent. Het is tevens de Griekse naam van de Egyptische god van de wijsheid en het schrift, Thoth.
Hij werd gezien als een oeroude profeet die geheime kennis openbaarde aan de mens, en is de centrale figuur in het hermetisme. Aan hem werden in de oudheid allerlei hermetica toegeschreven; praktische teksten over alchemie, magie en astrologie, maar ook mystieke teksten die moesten leiden tot het verkrijgen van gnosis, zoals het Corpus Hermeticum en de Asclepius.

De Smaragden Tafel is een korte, cryptische tekst die een bron van inspiratie vormde voor de alchemisten. Volgens een populaire legende werd hij geschreven door deze mythische Hermes Trismegistus, maar er zijn nog andere verhalen over de oorsprong in omloop. Of de Smaragden Tafel een product is uit de oudheid, of is geschreven in de vroege middeleeuwen, is nog steeds niet uitgemaakt. De bekendste uitspraak die op deze tekst teruggaat, is “Zo boven, zo beneden of As Above, So Below”, die een echo vindt in de opvattingen van zowel de alchemie, de magie als de westerse astrologie. Deze drie ‘oude wetenschappen’ gaan immers uit van de eenheid en verbondenheid der dingen boven (de macrokosmos ) en beneden (de microkosmos – onze aarde en het leven op aarde). De iconografie van bijvoorbeeld de Rider-Waite tarotkaart De Magiër lijkt ook geïnspireerd te zijn op de Smaragden Tafel.

 

Ook in de middeleeuwen verschenen in Arabische en Europese landen occulte teksten onder de naam Hermes Trismegistus, zoals de Picatrix, Turba philosophorum en de Smaragden tafel.
Daarmee werd hij een belangrijk figuur in de wederopleving van esoterie in de vroegmoderne tijd. Men nam toen aan dat hij een tijdgenoot was van Mozes en een belangrijke bron van kennis vormde voor profeten en filosofen zoals Zoroaster, Orpheus en Plato. Trismegistus is het meest bekend van zijn axioma uit de Smaragden Tafel: “Zo(als) boven, zo (ook) beneden”, verwijzend naar de gelijkstelling van hemel en aarde, van de microkosmos en de makrokosmos. Dit hermetisch axioma is een principe dat ook wordt aangehangen in de theosofie en in de new-age beweging.

Legenden van de Smaragdgroene Tafel.

Er wordt gezegd dat de Smaragden Tafel een tablet is van smaragd of groene steen waarop de geheimen van het universum zijn gegraveerd.
De bron van de originele Smaragden Tafel is onduidelijk; daarom is het omgeven door legendes. Het meest voorkomende verhaal beweert dat de tafel werd gevonden in een uitgeholde tombe onder het standbeeld van Hermes in Tyana, geklemd in de handen van het lijk van Hermes Trismegistus zelf. En de maker van de Smaragden Tafel is in de mythe geleverd als de Egyptische god Thoth,
die Armando Mei schrijft, “zijn kennis verdeelde in 42 platen van smaragd, waarmee hij de grote wetenschappelijke principes die over het heelal heersen, codificeerde.
De legende vertelt dat na de val van de goden de hermetische tafels slim werden verborgen zodat geen mens ze zou kunnen vinden.
Alleen Thoth kon bij zijn terugkeer naar die dimensie het mysterieuze boek terugvinden.”

Een andere legende suggereert dat het de derde zoon van Adam en Eva, Seth, was die het oorspronkelijk schreef. Anderen geloofden dat de tablet ooit in de Ark des Verbonds werd bewaard. Sommigen beweren zelfs dat de oorspronkelijke bron van de Smaragden Tafel niemand minder is dan de legendarische stad Atlantis.
Hoewel er verschillende beweringen zijn gedaan over de oorsprong van de Smaragden Tafel, is er tot nu toe geen verifieerbaar bewijs gevonden om deze te ondersteunen.
De oudste gedocumenteerde bron van de tekst van de Smaragden Tafel is de Kitab sirr al-haliqi (Boek van het geheim van de schepping en de kunst van de natuur), die zelf een samenstelling was van eerdere werken.

Dit was een Arabisch werk geschreven in de 8e eeuw na Christus en toegeschreven aan ‘Balinas’ of Pseudo-Apollonius van Tyana. Het is Balinas die ons het verhaal vertelt over hoe hij de Smaragden Tafel in de ingestorte tombe ontdekte. Op basis van dit Arabische werk geloven sommigen dat de Smaragdgroene Tafel ook een Arabische tekst was en geschreven is tussen de 6e en 8e eeuw na Christus, in plaats van een werk uit de oudheid, zoals velen beweren.

Terwijl Balinas beweerde dat de Smaragden Tafel oorspronkelijk in het Grieks was geschreven, bestaat het originele document dat hij zogenaamd bezat niet meer, als het al bestond.
Sommigen zeggen dat de tekst is verbrand in de bibliotheek van Alexandrië. Desalniettemin werd Balinas’ versie van de tekst zelf al snel bekend en door de eeuwen heen door verschillende mensen vertaald.

Een vroege versie van de Smaragden Tafel verscheen bijvoorbeeld ook in een werk genaamd Kitab Ustuqus al-Uss al-Thani (Tweede Boek van de Elementen van de Stichting), dat wordt toegeschreven aan Jabir ibn Hayyan. Het zou echter nog enkele eeuwen duren voordat de tekst voor Europeanen toegankelijk was. In de 12e eeuw na Christus werd de Smaragden Tafel door Hugo von Santalla in het Latijn vertaald.

Wat staat er op de Smaragden Tafel?

De Smaragden Tafel zou een van de pijlers van de westerse alchemie worden. Het is en was een zeer invloedrijke tekst voor de middeleeuwse en renaissance alchemie.
Naast vertalingen van de Emerald Tablet zijn er ook talloze commentaren geschreven over de inhoud ervan.

Zo werd er een vertaling van Isaac Newton ontdekt tussen zijn alchemistische papieren. Deze vertaling wordt momenteel bewaard in King’s College Library in Cambridge University. Andere opmerkelijke onderzoekers van de Smaragden Tafel zijn Roger Bacon, Albertus Magnus, John Dee en Aleister Crowley. En vandaag bereikt de kennis van de legendarische Smaragden Tafel (ten minste één interpretatie ervan) een nieuw publiek met zijn aanwezigheid in de surrealistische Duitstalige serie Dark.

De interpretatie van de Smaragden Tekst is geen eenvoudige zaak, het is immers een stukje esoterische tekst. Eén interpretatie suggereert bijvoorbeeld dat de tekst zeven stadia van alchemistische transformatie beschrijft: calcineren, oplossen, scheiden, conjunctie, fermentatie, destillatie en coagulatie. Maar ondanks de verschillende interpretaties die beschikbaar zijn, lijkt het erop dat geen van hun auteurs beweert kennis van de hele waarheid te hebben. Verder worden lezers aangemoedigd om de tekst te lezen en de verborgen waarheden zelf te interpreteren en te vinden.

De vertaalde tekst van de Smaragden Tafel:

Tabula smaragdina Hermetis Trismegisti.
De smaragden tafel (1) van Hermes Trismegistus.

Verum, sine mendacio, certum et verissimum:
(Het volgende is) waar, zonder leugen, zeker en zeer waar:

Quod est inferius est sicut quod est superius
“Wat lager is, is zoals wat hoger is

et quod est superius est sicut quod est inferius
en wat hoger is, is zoals wat lager is”;

ad perpetranda miracula rei unius.
(Denk hieraan) bij het verrichten van de wonderen van de ene zaak (2).

Et sicut res omnes fuerunt ab uno, meditatione unius,
En zoals alle dingen zijn ontstaan uit het ene, door bezinning (3) op het ene,

sic omnes res natae ab hac una re adaptatione.
zo (zijn) alle dingen geboren uit deze ene stof door middel van aanpassing (4).

Pater eius est Sol, mater eius est Luna.
De vader ervan is Zon (5), de moeder ervan is Maan (5).

Portavit illud ventus in ventre suo.
De wind (6) heeft het gedragen in zijn buik.

Nutrix eius terra est, pater omnis telesmi totius mundi est hic.
De voedster van de aarde zij is (7), vader aller perfectie de wereld hij is/zij is hier (8).

Virtus eius integra est.
De kracht ervan is volkomen.

Si versa fuerit in terram, separabis terram ab igne, subtile ab spisso suaviter.
Als deze kracht op aarde gegoten is, moet je voorzichtig (9) aarde van vuur scheiden, het fijne van het grove.

Magno cum ingenio ascendit a terra in coelum
(Als je te werk gaat) met groot verstand, stijgt (deze kracht) van de aarde op naar de hemel,

iterumque descendit in terram et recipit vim superiorum et inferiorum.
daalt weer af naar de aarde en ontvangt energie van het hogere en het lagere.

Sic habebis gloriam totius mundi.
Zo zul je de glorie van de hele wereld verwerven.

Ideo fugiet a te omnis obscuritas.
Daardoor (10) zal alle duisternis van je wegvluchten.

Haec est totius fortitudinis fortitudo fortis,
Dit is de kracht in zijn meest geconcentreerde vorm (11),

quia vincet omnem rem subtilem omnemque solidam penetrabit.
omdat (deze kracht) elke ijle en vaste stof (12) zal doordringen.

Sic mundus creatus est.
Zo is de wereld geschapen.

Hinc erunt adaptationes mirabiles, quarum modus est hic.
Op de wijze die hier beschreven is (13), zullen hieruit wonderlijke aanpassingen voortkomen.

Itaque vocatus sum Hermes Trismegistus, habens tres partes philosophiae totius mundi.
Daarom word ik Hermes Trismegistus genoemd, omdat ik de drie delen van de filosofie van de gehele wereld bezit.

Completum est quod dixi de operatione solis.
Dit is wat ik te zeggen had over de werking van Zon (14).

—

Thierry Stravers is mede-eigenaar van Vrijmetselaarswinkel.
Zijn passie voor stijl en elegantie combineert hij graag met zijn Maçonnieke activiteiten.
Thierry is eigenaar van Trenica, een marketingbureau en is bestuurslid bij Loge Verlichting No.313 O: Hoofddorp.