Het Koninklijke Monogram van Louis Napoleon, toen hij koning van Nederland was.
Ik weet natuurlijk niet hoe het bij jullie zit, maar ik vind monogrammen gewoonweg mooi. Het is elegant, en één van de oudste vormen van identificatie.
De kunst van het monogram heeft een rijke geschiedenis en blijft intrigrerend voor mij.
Een monogram is gewoonweg een symbool, bestaande uit de letters die een individu of family vertegenwoordigen.
Historisch gezien: Een monogram is “Een motief van 2 of meer letters, of iets grafisch, die een symbool vormen”.
Koninkrijken gebruikten hun initialen eerst op muntstukken, dan op kledingstukken en huishoud gerief, wapens, banieren en wapenschilden om hun verbondenheid met de heerser duidelijk te maken. Zo zien we dit bijvoorbeeld no steeds terug in de Deense munten.
Landen zoals België, Monaco en Thailand gebruiken nog steeds monogrammen als hét nationale herkenningsteken.
We vinden het terug op muntstukken, vlaggen en dergelijke. Tevens op vlaggen om de verschillende leden van de koninklijke familie te identificeren.
Gaan we verder terug in de geschiedenis, dan zien we zelfs Jezus Christus in de vorm van een monogram, een zogenaamd ‘Christogram’. Komende van het Latijn ‘Christi Monogramma’, wat zoveel betekend als ‘Monogram van Christus’. We krijgen het Chi-Ro symbool, wat bestaat uit de oude Griekse letters Chi ‘X’, en Rho ‘P’, wat de eerste letters zijn van Christus in het Grieks.
Het Chi-Ro symbool: In de middeleeuwen was het gebruikelijk voor kunstenaars om een monogram te gebruiken om hun werk herkenbaar te maken. Tegenwoordig gebruikt men eerder een handtekening. Rembrandt gebruikte als monogram gewoonweg ‘RH’?
Naarmate zijn carrière een vlucht nam, evolueerde dat naar ‘RHL’.
Tegenwoordig gebruiken historici dit zelfs om een oud werk aan een bepaalde periode van de kunstenaar toe te wijzen. 
In het koloniale Amerika, een tijd waarin linnen lakens enkel voor landeigenaars toegankelijk was, werden de witte lakens en kussenslopen voorzien van contrasterende monogrammen, zodanig dat de slaven een onderscheid konden maken van wat van wie was, na de wassingen. Een drie-letterig monogram werd aldus de trend.
Het duurde niet lang alvorens de Victorianen monogrammen begonnen te gebruiken op zowat alles, gaande van bagage tot kasten, van gewoon huishoudlinnen tot zijden zakdoeken. In het zuiden van Amerika werd het een teken van prestie voor de familie, en straalde rijkdom en kennis van etiquette uit. En, toegegeven, in deze streek is het nog steeds zeer populair. Vooral op zakdoeken en hemden vinden we het terug. Met de hand geborduurde monogrammen vinden we voornamelijk terug op tafellinnen en servietten.
Met de komst van machinaal, zoniet computergestuurde borduringen in de jaren ’80, werd het toegankelijk voor zowat alles en iedereen, en voor zowat alles wat men zich kan of kon inbeelden. Een immense populariteit tot gevolg!
Terwijl monogramming steeds heel populair was in het zuiden van Amerika, ontwikkelde zich een stijl voor iedereen. In de vroege jaren 1900 was het eerder een statussymbool voor en van de rijken, maar nadien evolueerde het naar toepassingen voor speciale gelegenheden tijdens de ‘Grote Depressie’ en de Wereldoorlog 2. Het werd gebruikt door organisaties om hun eigendommen te ‘beschermen’. Tenzij men natuurlijk begoed genoeg was om de eigen persoonlijke eigendommen te voorzien van persoonlijke monogrammen.
Sindsdien veranderde alles en werden ze echt ‘mainstream’. Het evolueerde meer een trend dan een statussymbool, gewoonweg vanwege de praktische kant. Tegenwoordig zien we dat grote iconische merken ze als logo gebruiken.
We denken hierbij vooral aan Chanel, Louis Vuitton, Michael Kors, etc…
Dit terzijde, het commerciële, komen we monogrammen heden ten dage vooral tegen in maatpakken, op maathemden, en achteraan de betere uurwerken.
De verschillende varianten qua design hangen af van persoonlijke smaak.
Raphaël van den Poel, voormalig fashion consultant van Scapa, Reinhard Frans en Atelier NA maatpakken,
schrijft onze wekelijkse blog over gentleman zaken. Hij werkt voor MYX Magazine, een Vlaams luxe lifestyle platform.
Hij heeft ook een eigen blog die je hier kunt lezen: http://belgiandandy.blogspot.com
Raphaël van den Poel
The Belgian Dandy
