Intro.
Zijn er overeenkomsten te vinden in de methodiek van het Enneagram en het Maçonniek denken? En als die overeenkomsten er zijn, hoe vertaalt dit model zich als werktuig voor de persoonlijke groei van een Vrijmetselaar?
In dit artikel ga ik op zoek naar de overeenkomsten met de Vrijmetselarij en de praktische inzet voor verfijning van het karakter. Overeenkomsten die niet alleen maar numerologisch en symbolisch, maar met name emotioneel.
Ik ben Gecertificeerd Enneagram Coach en heb mijn opleiding gevolgd binnen het Enneagram College van Willem-Jan van de Wetering. Mijn kennismaking met het Enneagram is een jaar of 8 geleden ontstaan. Ik werd uitgenodigd voor een introductiecursus. Ik had in het bedrijfsleven al kennis gemaakt met een aantal tools om persoonlijkheden te omschrijven, maar naar mijn gevoel miste er iets. De modellen die ik kende, zoals The Big Five, de Roos van Leary, MBTI, Spiral Dynamics en Belbin. Typerend van vrijwel alle modellen is, mijns inziens, het gebrek aan holistische zienswijze en een te grote focus op de mens in een zakelijke omgeving. De mens is echter meer dan alleen een werkgever of werknemer. De mens kent vele facetten waarbij de focus op de werksituatie mijn erg oppervlakkig overkwam. Tijdens de introductiecursus verbaasde ik mij erover hoe typerend en trefzeker het Enneagram werkte. Ik ben me daarom jarenlang gaan verdiepen en dat resulteerde uiteindelijk in een opleiding. Dit resulteerde in het Quantum Enneagram. Ik heb dit model ontwikkeld als holistische methodiek, waarbij niet alleen het Enneagram maar ook diverse psychologische en sociale inzichten worden gebruikt als handleiding voor persoonlijke groei.
Menselijke mechanismen.
Ieder mens kent een persoonlijke historie waarin door schade en schande levenslessen worden ervaren waardoor herhalende gedragspatronen en/of blokkades ontstaan. Ik noem ze gaten in de ziel. Veel mensen vullen deze gaten in de ziel op met iets of iemand anders. Dit verklaart bijvoorbeeld deels het misbruik van alcohol, drugs en gokverslavingen, maar ook levenspartners die deze gaten dienen op te vullen. Gaten in de ziel dienen zelf opgevuld te worden, is mijn stellige overtuiging. Een mens die niet aan zichzelf werkt wordt gedreven door leegte en niet door volheid.
Het Enneagram is een persoonlijkheidsmodel dat bewust en onbewust menselijk gedrag beschrijft, maar dat ook inzage geeft in blokkades en een praktische oplossing geeft om deze blokkades op te heffen. Het woord Enneagram stamt van het Griekse ennea, dat negen betekent en grammos, hetgeen iets wat geschreven of getekend is betekent. Het symbool van het Enneagram is een negenpuntig sterveelhoek. Iemands gedrag en motivatie kan met behulp van dit model worden beschreven. Het Enneagram groepeert gedrag dan ook in een model van 9 persoonlijkheidstypen. De negenpuntige ster die u ziet in mijn presentatie is een zgn. Nonagram. Het staat voor de oorspronkelijke typologie, zoals ik die zelf hanteer.
Wetenschap of praktisch model?
Ondanks het feit dat de wetenschappelijke psychologie het Enneagram als pseudowetenschap beschouwd is het een praktisch en inzetbaar model. Zo zijn er wel degelijk directe verbanden te leggen tussen het gedrag van de 9 persoonlijkheidstypen en wetenschappelijk vastgelegde gedragsstoornissen.
De Stanford University School of Business organiseerde enkele jaren geleden een cursus “Persoonlijkheid, zelfbewustzijn en leiderschap ” waarbij het Enneagram de hoofdrol speelde. De cursus was uitermate populair.
De FBI, General Motors, Motorola, Marriott Hotels, Mitsubishi, Arthur Andersen, UC Berkeley en de US Postal Service zetten het Enneagram in als middel om individuele communicatiestijlen te begrijpen en om te helpen om conflicten tussen medewerkers op te lossen. Bij Silicon Graphics maakt het deel uit van het permanente educatie programma. Zelfs geestelijken van het Vaticaan volgden een Enneagram cursus.
De CIA en de FBI gebruiken het Enneagram als ‘profiling tool’ om haar agenten te helpen om het gedrag van wereldleiders te beschrijven en te begrijpen.
Mystieke erfenis?
Omdat er eenvoudigweg te weinig wetenschappelijk onderbouwd bewijs is voor de wijdverspreide, maar onjuiste historische afkomst van het Enneagram ga ik uit van de eerste vermelding van het huidige model.
Het moderne Enneagram van persoonlijkheidstypen is een moderne synthese van een aantal oude wijsheid en tradities, maar de persoon die het systeem oorspronkelijk samenstelde was Oscar Ichazo.
Wellicht dat een overeenkomst met de Vrijmetselarij is dat de afgelopen jaren een bepaalde erfenis van de Orde van de Tempeliers geclaimd werd. Ook hier is geen enkel bewijs voor. De kracht ligt, naar mijn mening in de gedachte en intenties die zijn overgenomen.
Zoals de Vrijmetselarij haar wortels heeft in het vroeg Joods-christelijke denken, gedachtengoed uit het oude Egypte, filosofische stromingen uit het Midden-Oosten, het gedachtengoed van de Tempeliers en moderne filosofen, zo is het Enneagram een prachtige mix van westerse mystieke en occulte traditie, inzichten van de oude Soefi, Kabbalah en zelfs alchemistisch denken.
De Vrijmetselarij en het Enneagram.
Zoals de eerste graad van Leerling-vrijmetselaar de poort naar de mysteriën van de Vrijmetselarij is, zo gaat de tweede graad van Gezel-vrijmetselaar over de methoden waarmee men vordert in spirituele kennis. Het verder bouwen aan zichzelf met de daarvoor beschikbare werktuigen. In zekere zin is de rite van de tweede graad de opneming van de kandidaat in de maçonnieke wereld. Een van de middelen om onze capaciteit voor het Licht te vergroten vinden we in de Vrijmetselarij in de vorm van een trap; een belangrijk symbool voor de tweede graad. Geestelijke arbeid staat in de loge centraal, maar in elke graad heeft ze een andere inhoud en betekenis. Zo ligt in de leerling fase het accent op zelfonderzoek, het werken aan een levenshouding die ruimte laat aan vrijheid in verscheidenheid. De gezel wordt geconfronteerd met bezinning op zijn verantwoordelijkheden als mens in een veranderende samenleving.
De 9 types van het Enneagram.
Veel Broeders en Zusters zijn al bekend met het Enneagram. Voor diegenen die het nog niet kennen geef ik een korte introductie.
Enneagramtype 1 De Perfectionist
Perfectionisten zijn gericht op perfectie en zeggen dat alles altijd beter kan. Ze zijn principieel en idealistisch. Ze houden er hoge normen en waarden op na en beoordelen anderen op basis daarvan. Ze willen alles verbeteren en zijn bang om fouten te maken.
Ze zijn zeer goed georganiseerd en zorgen voor logica. Zij hanteren hoge standaards. Ze onderdrukken hun woede, totdat het er af en toe volstrekt onverwacht uitbarst. Ze zijn wijs, realistisch, nobel en hebben een hoge moraal. Enen hechten veel waarde aan regels en structuren.
De Perfectionist
– houdt van structuren
– houdt zich aan regels
– vindt dat alles altijd beter kan
– ergert zich aan fouten
– wil werken aan een perfecte wereld
Enneagramtype 2 De Helper
Helpers zijn gericht op het helpen van anderen. Ze zijn gezellig, oprecht, vriendelijk en warm. Ze hebben het hart op de juiste plek. Tweeën richten zich altijd op anderen en weten wat die nodig hebben. Ze offeren zichzelf op om de ander te helpen. Ze kunnen sentimenteel zijn en willen anderen behagen. Ze letten daarbij niet op wat ze zelf nodig hebben, maar willen nodig zijn voor anderen. Ze hopen op de liefde van anderen door liefde aan anderen te geven.
Diep van binnen voelen Tweeën eenzaamheid.
De Helper
– richt zich op anderen
– houdt geen rekening met zichzelf
– staat steeds voor anderen klaar
– zoekt liefde en waardering
– wil er altijd zijn voor anderen
Enneagramtype 3 De Winnaar
Winnaars zijn succesvol en werken altijd keihard. Ze zijn ambitieus, charmant, competent, hebben veel energie en hechten aan status. Drieën maken zich vaak zorgen over hun imago en wat anderen over hen denken en zeggen. Ze zijn workaholics, en stellen zich zeer competitief op. Ze passen hun imago aan de situatie aan. Ze zijn goed in het geven van leiding, en verliezen nooit hun doelen uit het oog. Drieën willen altijd winnen.
De Winnaar
– kan niet tegen verlies
– is doelgericht
– weet wat hij wil
– richt zich op succesvol zijn
Enneagramtype 4 De Romanticus
Romantici zijn gevoelig, uiterst creatief en zelfbewust, maar ook gereserveerd. Ze zijn emotioneel eerlijk en persoonlijk, maar laten zich vaak leiden door stemmingen. Het gaat op-en-neer. Ze ervaren de gevoelens van anderen alsof het hun eigen gevoelens zijn. Ze kunnen zichzelf minderwaardig en kwetsbaar voelen. Vieren willen niet gewoon zijn, en dat alleen al maakt hen uniek.
De Romanticus
– is emotioneel onstabiel
– richt zich op de mooie dingen van het leven
– zoekt bevestiging in de liefde
– voelt zich onbegrepen
– wil de wereld meer kleur geven
Enneagramtype 5 De Waarnemer
Waarnemers zijn alert, hebben inzicht en vooral overzicht. Vijven zijn de waarnemers die zichzelf kunnen isoleren om de zaak van alle kanten te bekijken en dan met een haarscherpe analyse naar voren te komen. Ze malen niet om kleding of imago, en houden niet van emoties. Ze zijn rustig, analytisch, onafhankelijk, competent, maar kunnen ook excentriek zijn. Het zijn rustige mensen met een visie. En ze vallen niet op.
De Waarnemer
– is kort in communicatie
– trekt zich terug in zijn gedachten
– wil alles doorgronden
– onderzoekt en neemt waar
– wil het leven begrijpen
Enneagramtype 6 De Loyalist
Loyalisten zijn toegewijd, gericht op zekerheid, betrouwbaar, hardwerkend en verantwoordelijk. Zessen moeten goed uitgelegd krijgen wat er van hen wordt verwacht, en wie waarvoor verantwoordelijk is. Ze kunnen onder stress goed werken, terwijl ze daar meteen ook erg over kunnen klagen. Ze hebben problemen met hun zelfvertrouwen en zoeken bevestiging. Ze zijn vaak te voorzichtig en wat angstig. Zessen zijn gezellig, en hechten veel waarde aan betrouwbare vrienden en collega’s. Ze komen op voor de zwakkeren.
De Loyalist
– zoekt zekerheid en kan slecht tegen onzekerheid
– is trouw en loyaal
– steekt de handen uit de mouwen
– neemt minder graag het initiatief
– wil alles graag samendoen
Enneagramtype 7 De Avonturier
Avonturiers zijn productief, druk, optimistisch en spontaan. Ze bruisen van de ideeën en hebben veel opties nodig om goed te kunnen functioneren. Het zijn charmeurs die het avontuur zoeken. Ze zijn gek op uitdagingen en zien weinig problemen, wel oplossingen. Ze zijn praktisch, maar hebben niet bijster veel discipline. Zevens stellen graag zaken uit die niet leuk zijn om te doen. Ze zijn gezellig, leuk en charmant. Maar hun impulsiviteit kan hen in problemen brengen.
De Avonturier
– wil van het leven genieten
– loopt weg voor pijnlijke momenten
– is altijd optimistisch
– wil uit veel kunnen kiezen
– kan snel met oplossingen komen
Enneagramtype 8 De Uitdager
Uitdagers zijn krachtig, sterk, dominant en vol zelfvertrouwen. Ze beschermen graag anderen, maar hebben een hekel aan zwakte. Het zijn trotse mensen, die lichamelijk vaak sterk lijken. Ze willen controle over de situatie en als ze die niet krijgen, worden ze confronterend en intimiderend. Ze hebben een groot hart maar zorgen ervoor dat anderen niet te dichtbij komen. Ze vertrouwen op hun eigen kracht. Achten zijn de leiders uit het Enneagram.
De Baas
– is krachtig en komt sterk over
– wil altijd de controle houden
– durft zijn kwetsbaarheid niet te tonen
– komt dominant over
– vindt dat anderen meestal de kantjes er vanaf lopen
Enneagramtype 9 De Bemiddelaar
Bemiddelaars zijn makkelijk, stabiel, wekken vertrouwen en vermijden ruzies. Ze zijn vriendelijke mensen, die begrip hebben voor alle standpunten maar kunnen zelf moeilijk kiezen: ‘Is het ja of zal ik nee zeggen?’ Negens zijn spiritueel, begripvol en hebben tijd nodig om iets klaar te krijgen. Ze kunnen ook tamelijk koppig zijn. Ze brengen graag mensen bij elkaar om een conflict uit te praten maar verdoven zichzelf als er problemen in hun eigen leven opdoemen.
De Bemiddelaar
– kan moeilijk keuzes maken
– is heel tevreden
– kan moeilijk met ruzie omgaan
– geniet van de natuur en van rust
– is gezellig en meegaand
– kan heel koppig zijn
Negen Enneagram-typen worden beschreven vanuit de manier waarop ze in het leven staan. Het model geeft inzicht in je eigen karakter en de drijfveren van anderen. Elk van de negen persoonlijkheidstypen van het Enneagram heeft zich gevormd rond een centrale passie. De onbewuste focus die hieruit voortkomt, bepalen daarmee grotendeels de levenshouding en communicatiestijl van elk van de negen typen. Het Enneagram gaat over de terugkeer naar de essentie. Elke passie heeft in een aspect van de hogere deugd van de essentie zijn tegenpool. De mens wordt verondersteld op zoek te zijn naar dat aspect van de hogere deugd dat we missen.
Ken uzelve en op u komt het aan. Een mens die aan zichzelf werkt komt uit volheid en niet uit leegte. Een bepaalde structuur van identieke gedragspatronen wordt door het Enneagram praktisch omschreven. Daarbij wil ik vooropstellen dat het ene persoonlijkheidstype niet beter is dan het andere type, dat een type 8 niet hoger is dan een type 2 en dat het niet de bedoeling is om personen op basis van gedrag in hokjes te verdelen. Elk type heeft specifieke eigenschappen die doeltreffend kunnen zijn en die geboren zijn uit een reactie op de buitenwereld.
Zonden en Deugden.
Het idee van negen goddelijke vormen. Dit idee werd door Plato besproken als de goddelijke vormen of platonische lichamen, kwaliteiten van het bestaan die essentieel zijn en niet kunnen worden opgesplitst in samenstellende delen. Dit idee werd verder ontwikkeld in de derde eeuw van onze jaartelling door de neo-platoonse filosofen, met name Plotinus in zijn centrale werk The Enneads.
Deze ideeën vonden hun weg van Griekenland en Klein-Azië naar het zuiden door Syrië en uiteindelijk naar Egypte. Daar werd het omarmd door vroege christelijke mystici bekend als de woestijnvaders die zich concentreerden op het bestuderen van het verlies van de goddelijke vormen in het ego-bewustzijn.
De specifieke manieren waarop deze Goddelijke vormen vervormd raakten, werden bekend als de Zeven Hoofdzonden: woede, trots, jaloezie, hebzucht, gulzigheid, lust en luiheid. Hoe de oorspronkelijke negen vormen, in de loop van hun reizen van Griekenland naar Egypte in de loop van een eeuw, werden gereduceerd tot zeven dodelijke zonden, blijft een mysterie.
Het werk van Oscar Ichazo zorgden ervoor dat het Enneagramsymbool verbonden werd met de drie Centra van menselijke intelligentie, Denken, Voelen en Instinct. Hij noemde de hogere, essentiële eigenschappen van de menselijke geest de Heilige Ideeën, in overeenstemming met de westerse mystieke traditie. Ook hier herkennen we de overeenkomst met de arbeid in de Vrijmetselarij, de Mores.
De fixaties, of zonden in het Enneagram komen rechtstreeks overeen met de 7 Hoofdzonden.
De zeven hoofdzonden zijn:
- Superbia (hoogmoed – hovaardigheid – ijdelheid)
- Avaritia (hebzucht – gierigheid)
- Luxuria (onkuisheid – lust – wellust)
- Invidia (nijd – jaloezie – afgunst)
- Gula (onmatigheid – gulzigheid – vraatzucht)
- Ira (woede – toorn – wraak – gramschap )
- Acedia (gemakzucht – traagheid – luiheid – vadsigheid
De 7 Deugden vormen het groeipad van de diverse persoonlijkheidstypes.
- Prudentia(Voorzichtigheid – verstandigheid – wijsheid)
- Iustitia(Rechtvaardigheid – rechtschapenheid)
- Temperantia(Gematigdheid – matigheid – zelfbeheersing)
- Fortitudo(Moed – sterkte – vasthoudendheid – standvastigheid – focus)
- Fides(Geloof), in Latijnse teksten vaak omschreven als Pietas
- Spes(Hoop)
- Caritas(Naastenliefde/Liefde – liefdadigheid)
Het Ennegram en de Maçonnieke Graden.
Als een Leerling-Vrijmetselaar wordt bevorderd naar de Gezellen-Graad worden twee zaken duidelijk. De eerste openbaring is dat hij zelf de hoogste rechter in het leven is. Daarnaast wordt hem duidelijk gemaakt dat hij weliswaar het Licht heeft gezien, maar dat hem nu de werktuigen worden aangereikt waarmee hij zijn zelfontplooiing kan verfijnen. Was in de 1e Graad het Licht zien en kijken naar het innerlijk van de mens belangrijk, zo is in de 2e Graad de interactie van de mens en zijn omgeving een centraal thema. Of…zoals de website van onze Grootloge aangeeft;
“In de leerling-graad tracht hij zichzelf, zijn diepere ik, te leren kennen. Hij toetst in de tweede of gezellengraad zijn relatie tot zijn medemens en in de derde of meestergraad probeert hij zijn houding te bepalen t.o.v. het onnoembare: die, of datgene wat vrijmetselaren symbolisch aanduiden met “Opperbouwmeester des Heelals”.
Binnen het Enneagram is een overeenkomstige ontwikkeling van de persoonlijkheid. Die valt uiteen in een positieve groei en een negatieve stress.
In beide gevallen zal een mens zich anders gaan gedragen. Elk type neemt de positieve eigenschappen over van een bepaald ander Enneagramtype, zijn ontspanningstype, als hij ontspannen is. Als hij in de stress schiet, dan neemt hij de slechte eigenschappen over van zijn stresstype.
Het Enneagram als spiegel.
Een aantal overeenkomsten met de groei en stressrichtingen vallen mij op.
Is het niet zo dat een Leerling-Vrijmetselaar het Licht gaat zien? De overeenkomst is dat, alvorens je als mens kunt groeien je eerst jezelf zult moeten leren kennen. Het Licht zien betekent dat je doorhebt welk type je bent en begrijpt welke mechanismen de drijfveren zijn voor je huidige gedrag.
Als Gezel-Vrijmetselaar wordt duidelijk dat je alle tools in handen krijgt om verfijning te laten plaatsvinden. Je wordt als het ware voor een spiegel gezet om geconfronteerd te worden met de hoogste rechter…jijzelf. Die confrontatie ondervind je als je onder stress negatief gedrag of zelfs vals gedrag begint te vertonen en dat ook doorhebt. Kijk in de spiegel en zie jezelf. Zie wat je werkelijk drijft, je patronen en ook je blinde vlekken.
Het Enneagram houdt je deze spiegel voor.
Als de mechanismen duidelijk zijn kun je terugkeren naar je eigen essentie, dus terug naar je kerntype. Een Acht zal dan doorhebben wie hij is en dan is de tijd ook echt aangebroken voor verfijning. De Acht groeit, wordt rustiger en de ware kracht van zijn persoonlijkheid komt naar boven. Op dat moment, wat niet zonder slag of stoot gaat, groeit de Acht naar een Twee. Hij wordt socialer, beschermt mensen, gaat mensen coachen en vind de weg naar zijn hart.
De Gezel is gegroeid naar de Meester.
Het Enneagram als Maconniek werktuig, een rituele reis.
Elke Vrijmetselaar maakt een rituele reis door zijn Loge. Als kandidaat kom je struikelblokken tegen en moet je de bittere beker leegdrinken. Het is symbolisch voor de reis die ieder mens maakt waarin tegenslag en weerstand deel uitmaken van het leven zelf.
Als je daarbij de kracht vindt om door te gaan, geholpen door je medemens, komt er een moment dat je het Licht ziet. De Broederkring wijst je er echter duidelijk op dat het allemaal op jezelf aankomt. Het is jouw persoonlijke reis, net als een ander zijn eigen reis heeft.
De Weg naar Vrijheid.
Als ik de parallellen met het Enneagram duidelijk wil maken zal ik iets dieper op het Enneagram als model in moeten gaan. Naast inzicht in het eigen kerntype en dat van anderen kent het Enneagram nog een andere praktische inzet. Het geeft inzicht in de blokkades, opgelopen tijdens de ontwikkeling van ieder mens. De Weg naar Vrijheid binnen het Enneagram is een model waarin uitgegaan wordt van de ontwikkelfasen van het kind van 0 tot 21 jaar. Deze cyclus van 21 jaar is cyclisch. Een kind van 0 tot 21 jaar vormt zich, gaat door de puberteit heen en groeit naar volwassenheid. Op deze weg komt het kind allerlei struikelblokken tegen. Deze struikelblokken kunnen genomen worden, maar bij vrijwel ieder mens ontstaan blokkades.
Binnen de weg naar vrijheid worden zeven stappen (thema’s) gezet om dit proces te voltooien en uit te komen bij onze eigen vrijheid. Het zijn de zeven stappen van ontwikkeling die wij doorlopen van geboorte naar volwassenheid. Elke stap is van belang hoe en op welke manier het wordt ontwikkeld. Na 21 jaar gaan deze ontwikkelfasen natuurlijk gewoon door.
De stappen die een mens moet nemen zijn: Veiligheid; verbinding; zelfstandigheid, ik en de ander; seksualiteit en intimiteit; verantwoordelijkheid en vrijheid. In deze fasen heb je ook de vervulling nodig van de 12 basisbehoeften. Dit zijn: acceptatie; zorg; geruststelling; bewondering; vertrouwen; aanmoediging; goedkeuring; respect; erkenning; bevestiging en waardering.
Deze symbolische reis binnen het Enneagram volgt een vaste route. 1,4,2,8,5,7,1
De 3,6, en 9 worden niet meegenomen. Deze worden beschouwd als de invloeden van buitenaf.
De Leerling ziet het Licht, maakt dan ook kennis van de eigen persoonlijkheid en herkent zichzelf. De Gezel wordt geconfronteerd met zichzelf en krijgt alle werktuigen in handen om te werken aan de persoonlijke verfijning. De Weg naar Vrijheid zie ik dan ook als het afrekenen met blokkades uit het verleden. Oude zaken laten gaan en doorgroeien naar de essentie van jezelf. Bereiken we ooit de Meestergraad? Ik kan het niet garanderen, maar zijn we niet allemaal eeuwige Gezellen?
Geen hokjes.
In mijn ervaring tijdens mijn opleiding, maar ook in het coachen van mensen komt vrijwel altijd dezelfde ervaring boven. Herkenbaarheid. Een gevoel alsof de stukjes allemaal op hun plaats vallen. Maar er komt ook weerstand boven. Is het werkelijk allemaal zo voorspelbaar? Kan iedereen in een bepaald hokje worden geduwd?
Zoals ieder Vrijmetselaar in essentie aan zichzelf werkt om een volmaakte kubieke steen te vormen zo zal ieder type in het Enneagram aan zichzelf moeten werken om uiteindelijk te integreren. De schoonheid van het Enneagram ligt erin dat er juist niet in hokjes gedacht wordt. Als iedere Vrijmetselaar een kubieke steen vormt en daarmee de symbolische Tempel van Salomon gebouwd kan worden, dan zijn er nog steeds anders-vormige stenen nodig om het bouwwerk te vervolmaken. Elk Enneagramtype groeit juist door kennis te nemen van ander types en daarin persoonlijke groei te vinden. De essentie wordt gevonden door de diversiteit van alle mensen.
Toch is de hokjesgeest de grootste valkuil. Als mensen kennisnemen van hun type wordt er al snel gedacht vanuit alleen dat type. Als je naar het model kijkt, zie je negen hokjes.
Je merkt al snel dat het verdergaat, als je erover gaat lezen in erkende boeken als
De wijsheid van het Enneagram of het Enneagram Basisboek van Riso en Hudson.
Het Enneagram is bedoeld om mensen juist uit hokjes en hun patronen te halen. Eerst bewustwording en dan volgt persoonlijke groei als je je daarvan los weet te maken. Maar de weg naar persoonlijke groei is ingezet en is onomkeerbaar.
De numerologische en symbolische lading van het getal 9
Negen is een uniek numeriek bijzonder getal. Het is een niet te corrumperen getal.
Negen is ook het getal van de omtrek, vandaar de verdeling in negentig graden en in 360 graden voor de hele omtrek. Het wordt gesymboliseerd door de figuur van de twee driehoeken, die op hun beurt een symbool zijn van de mannelijke en vrouwelijke, vuur en water, berg en grot principes. In het Boeddhisme is 9 de hoogste spirituele macht; een hemels getal. De driehoek is bekend als een van de Platonische vormen. Het werken met een heilige geometrische structuur als de driehoeken kennen we uit de Astrologie (vier driehoeken), het Soefisme (drie driehoeken of Nonagram) en het Jodendom (twee driehoeken of Ster van David).
Het getal negen speelt een belangrijke rol in bijvoorbeeld Royal Arch vrijmetselarij of het Heilig Koninklijk Gewelf. Het staat voor heelheid en afronding. Een quote uit een rituaal zegt:
Q. How shall I know you to be a Royal Arch Mason?
A: By three times three. Three Times Three, Under a Living Arch.
Als kanttekening moet ik hierbij plaatsen dat ik de originele typologie hanteer. Het Enneagram verandert hiermee in 3 driehoeken zoals hieronder afgebeeld. Daarnaast ziet u een afbeelding van het Maconnieke gebruik van deze vorm, zoals in de Royal Order of Scotland.
De driemaal letter T herkent men ook in het symbool voor de Royal Arch vrijmetselarij, de Triple Tau. Daarnaast heb ik al eerder geconstateerd dat het nonagram voorkomt in het logo van de Royal Order of Scotland.
In het Enneagram procesmodel worden het getal 3, 6 en 9 niet meegenomen.
Het procesmodel beschrijft een innerlijke reis en beschouwt 3,6 en 9 als invloeden van buitenaf. In de vrijmetselarij kennen we naast 3 graden ook het Alziend Oog met een driehoek en de Drie Grote Lichten. 3 x 3 is de triple triade; voltooiing; vervulling; bereiken;
In het oude China was 9 de Hemelse macht, 3 x 3 is het meest gunstige van alle getallen binnen Feng Shui. Het verwijst ook naar de acht windrichtingen met de negende als middelpunt, zoals in de ‘Hal van Licht’. In de verdeling van land in China werd het verdeeld in acht buitenste vierkanten voor de bewerking van het land door de bezitters, en het centrale, negende, vierkant is een ‘godsakker’, gewijd aan Shang-ti, de hoogste heerser.
Het wordt ook wel het ‘keizerlijke veld’ genoemd, verwijzend naar diens positie als gedelegeerde van de hemelse macht.
In het vroege Judaïsme staat het getal 9 voor zuivere intelligentie; waarheid, aangezien het zichzelf voortbrengt als het wordt vermenigvuldigd met zichzelf.
In het kabbalisme symboliseert het fundering.
De Hindoes kennen het getal van Agni, vuur; het vierkant van de negen vormt de mandala van tachtig-één vierkanten en leidt tot, en omsluit, het universum.
De Maya’s kennen negen onderwerelden, elk geregeerd door een god.
In de Scandinavische mythen hing Odin/Wodan gedurende negen dagen en nachten aan de Yggdrasil om de geheime wijsheid voor de mensheid te verwerven. Skeldi, de noordelijke Persephone, godin van de sneeuw, woonde gedurende drie maanden op haar berg en gedurende negen maanden bij de Niord-zee. Negen is in de Scandinavisch-Teutoonse symboliek het heilige getal. Bovenstaande verbanden met het getal 9 werden mij broederlijk aangereikt door mijn Br.˙. Peter Blom.
Inzichten van buiten, Openbaringen van binnen.
Een andere overeenkomst is dat de Gezel aan zichzelf werkt, maar wel in interactie met de buitenwereld. Die interactie vindt de Gezel binnen en buiten de Loge. Hij gaat visiteren, doet mee aan Maconnieke vorming, ritualen en Bouwstukken. De reis is begonnen.
Het biedt je handvatten voor zelfreflectie, zelfkennis en zelfacceptatie. ‘Het Enneagram helpt milder naar jezelf en anderen te kijken. Het raakt je tot in de kern voorbij je blinde vlekken.
Als er sprake is van interactie met de buitenwereld en de Loge, krijgt de Gezel, als het goed is, inspiratie. Deze inspiratie neemt hij mee om uiteindelijk hernieuwde inzichten te krijgen. Dit wisselen tussen buiten en binnen, inspiratie en inzicht vormen een dans.
Deze dans draag de Vrijmetselaar zijn hele leven met zich mee. Het vormt hem en geeft hem de kracht om het licht te blijven zien om uiteindelijk wijsheid te mogen ontvangen.
Op een soortgelijke manier draait alles in het Enneagram om de dans tussen integratie en disintegratie, tussen stress en groei. Daarmee worden blokkades en oude, negatieve patronen doorbroken en kan de reis worden voortgezet. Ook hier is kracht nodig om uiteindelijk de wijsheid te ervaren.
Vrouwelijke energie en mannelijke energie.
Er is een groot verschil tussen mannelijke en vrouwelijke energie in de wereld. Mannen denken veelal met hun hoofd en werken op een doelmatige, praktische manier. Bij mannen is er, over het algemeen, een focus op middelen, rolverdeling en doelen. Het zijn samenwerkende individualisten.
Vrouwen daarentegen denken vaak vanuit het gevoel en werken op een sociale manier.
Bij vrouwen is er, over het algemeen, meer aandacht voor de groep en de harmonie in het team. Het zijn samenwerkende groepsdenkers.
De schoonheid van de mannelijke en vrouwelijke energie komt ook terug in het Enneagram. Het type 2,3, en 4 zijn de voelers. Deze mensen denken over het algemeen vanuit emotie en zijn socialer ingesteld. Het type 5,6, en 7 zijn de denkers. Deze mensen denken over het algemeen echt met hun hoofd en zijn vaak individualistischer ingesteld. Als laatste, het type 8,9 en 1. Dit zijn de doeners van het Enneagram. Deze mensen denken over het algemeen met hun buik en zijn vaak praktisch ingesteld.
Zoals een doener moet leren om zijn emoties niet weg te drukken, zo moet een denker leren om vooral het doen niet te vergeten. Een verhard mens, waarin de mannelijke energie de boventoon voert, heeft het contact met het vrouwelijke verloren. Een zacht mens heeft weliswaar mooie vrouwelijke energie, maar zal haar mannelijke kanten aandacht moeten geven.
De wereld in transitie
We leven in een overgangstijd. Vrijmetselaars proberen om bewuster in het leven te staan en als beter mens in de maatschappij te staan. Zij werken eraan om de Maçonnieke lessen te leren, om daardoor de volgende stap te kunnen zetten in een individuele en collectieve bewustzijnsontwikkeling. Die lessen willen ons huidig geëvolueerde bewustzijn duidelijk maken, dat het voor een verder meer vergeestelijkte ontwikkeling noodzakelijk is om zaken totaal anders aan te pakken. De oude vormen van veruiterlijkte mannelijkheid en ingesloten vrouwelijkheid, veroorzaken leed en ellende.
Daarnaast heeft de eenzijdig verinnerlijkte vorm van vrouwelijkheid zich geuit in een wegvagen van persoonlijke grenzen. Want die eenzijdig vrouwelijke energie wil ten koste van alles eenheid, waardoor de verschillen en de mogelijk daaruit voortkomende conflicten met de verstikkende mantel der liefde moeten worden verborgen. De veruiterlijkte mannelijkheid heeft gezorgd voor hiërarchie, over-regulatie en het arrogant overtuigen van elkaars mening, desnoods met oorlog en terrorisme.
Een harmonisch samenzijn van mannelijke en vrouwelijke energie, inspiratie en inzicht en groei en stress vormt dus niet alleen de praktische reis van de Vrijmetselaar naar het meesterschap, maar ook de herkenning van zichzelf, op U komt het aan en de emotionele reis in het Enneagram naar vrijheid.
Alles draait om beweging. Beweging in de interne en de externe wereld. Ik zie het als een dans. Zoals atomen om elkaar dansen. Zoals planeten om zonnen dansen. En zoals mensen dansen. Beweging is leven. Leven is pijn en pijn is de beste leermeester die een mens zich kan wensen.
Wil je ook weten welke Enneagram-type je bent?
Hier kun je een uitgebreide test doen: https://www.nlp-nu.nl/online/enneagram-testen/hoofdstuk/enneagram-testen/vragen/enneagram-test/
Thierry Stravers is mede-eigenaar van Vrijmetselaarswinkel.
Zijn passie voor stijl en elegantie combineert hij graag met zijn Maçonnieke activiteiten.
Thierry is eigenaar van Trenica, een marketingbureau en is bestuurslid bij Loge Verlichting No.313 O: Hoofddorp.
Hij is Gecertificeerd Enneagram Coach en studeerde filosofie (Uva) en sociologie (University of Edinburgh).
