Etiquette regels. Ik heb er niet de minste twijfel over dat jullie deze ‘regels’ of de bijhorende ‘roots’ kennen, maar een beetje achtergrond informatie is toch wel steeds leuk.
In tegendeel, jullie, mijn lezers hier, waarvan ik weet dat ze zelfs deze basis hoog in het vaandel dragen. Het hoe en waarom, probeer ik toch even duidelijker te maken.
De onderste knop van je blazer of vest openlaten.
Oorsprong:
Toen de nieuwe mannenmode even na 1900 het Britse koningshuis bereikte, ontstond daar een probleem. Want de koning was te dik. Koning Edward VII (begin 1900 nog Prins van Wales) was nu eenmaal een echte levensgenieter.
Hij at iedere dag, hou je vast: een stevig ontbijt; volledige lunchmaaltijd; thee met sandwiches en scones; diner van twaalf gangen en een maaltijd in de late avond. En daarbij rookte zijne hoogheid 12 enorme sigaren en 20 sigaretten per dag.
Natuurlijk om de spijsvertering op gang te houden. Daarom paste hij niet goed in zijn vestje. Het knelde om zijn buik, en niet alleen wanneer hij zat. Edward besloot om de onderste knoop van zijn gilet open te laten. Zo kon hij comfortabel meedoen aan de kledingstijl van dat moment.
De High Society zat vaak te paard. Toen de mode veranderde en het jasje onderdeel van het kostuum werd, vond koning Edward dat 1 ding van de oude look bewaard moest blijven. Het jasje moest aan de onderkant openvallen, alsof je er zo mee op een paard kon gaan zitten. Daarom liet de koning de onderste knoop altijd open. Dat open onderste knoopje is dus een hommage aan de rij-jas. Het bovenste knoopje deed Edward open omdat het er zorgeloos en nonchalant uit zag.
De High Society volgde de koning. Uit respect en misschien ook wel omdat het gewoon comfortabeler was. Dat had wereldwijd invloed. Want het British Empire was op dat moment het grootste imperium aller tijden met een bevolking van meer dan 450 miljoen mensen.
Hoe zit het dan vandaag?
Wel, deze oude gewoonte is een standaard vestimentaire regel geworden. Niet enkel op etiquette niveau, maar ook in het hedendaagse mode-gebeuren.
En, zeer belangrijk, we geven het toe, het is inderdaad ook veel comfortabeler.
De deur open houden.
Oorsprong:
Alhoewel iedereen denkt dat de origine écht ridderlijk is, de eerste gentleman zeg maar, is de waarheid echter eerder te zoeken in het praktische. In de middeleeuwen, en nadien renaissance, droegen de vrouwen dikwijls brede of wijde grote rokken in combinatie met een smal strak toegeregen korset. Niet zo evident om een gewone deuropening te passeren. In een groot kasteel of burcht, met hun majestueuze doorgangen, wat de dames van stand wel gewoon waren, was dit niet echt een probleem. Maar op verplaatsing werd een simpele verplaatsing al snel virtueel onmogelijk. Vanwege simpele praktische overwegingen hielden de partners, of mannen dus, de deur open zodanig dar hun dame gemakkelijk kon passeren.
Het was ook een kwestie om de achterliggers niet té lang te laten wachten. Aangezien het toch wel om dames van stand ging, werd dit gebruik al snel geassocieerd met de hogere klasse, en dus ook de welopgevoede heren. Al snel werd het synoniem met welopgevoedheid. En nu, lang na de tijden van hoepelrokken en korsetten, wordt het gewoon bezien als een teken van beleefdheid en ‘decorum’.
Hoe zit het dan vandaag?
Tegenwoordig zijn er velen die het beschouwen als een een vorm van ‘welwillend seksisme’. Ikzelf, als ondergetekende, werd ooit zelfs eens afgeblaft door een vrouw (geen dame, want dames blaffen niet), omdat ik de deur voor haar open hield. ‘Alsof ik zelf geen deur kan openen’ zei ze luidop en schroomloos. Tja ik had het kunnen weten: de asymetrie van haar oorbellen en ringen, de opgeschoren zijkanten, etc… waarlijk een feministe ten top!
Allez, dat zal ze dan zelf wel denken. En waarvoor alle respect, al kon ze dat wel op een andere manier duidelijk maken. Ik ervaarde het echter als een jammerlijke uiting van een ridicule bevestigings-drang.
We kunnen het immers beter beschouwen, niet als een out-dated gebruik, maar als een niet-gender-geladen gebaar van hoffelijkheid. Niet enkel naar vrouwen of ouderen toe, maar naar iedereen. Gewoon een hoffelijk gebaar naar iedereen toe. In het geval dat het dan toch niet geapprecieerd kan worden door de andere partij, jammer voor hen, glimlach en vervolg je dag. In 9 op de 10 gevallen zal het gebaar wel geapprecieerd worden.
Dit gebaar is trouwens ook geldig voor het openen van het portier van een koets, wagen of auto.
Je hoed af zetten binnenshuis.
Oorsprong:
In vroegere dagen droegen mannen hoeden, ander soort hoofdtooi en harnassen om zichzelf te beschermen tegen niet alleen de natuurlijke elementen, maar ook tegen (potentiële) vijanden. Deze hoofd-tooi werd binnenshuis afgezet als teken van vertrouwen (we zijn vrienden), en om er tevens voor te zorgen dat invloeden van buiten, zoals regen, sneeuw, bladeren etc, niet op andere personen of maaltijden zou vallen.
Bij medailleceremonies wordt ook het hoofddeksel afgedaan, tevens als er een rouwstoet passeert. Een hoed wordt gedragen als fashion statement maar vooralsnog als bescherming voor je hoofd tegen de natuurlijke elementen. Zou je je hoed binnenshuis niet afzetten, kan dat beledigend worden ervaren door de gastheer.
Soms kan een hoofddeksel ervoor zorgen dat je ogen niet te zien zijn, of dat er een schaduw op valt. Dat staat niet zo netjes. Vroeger werd altijd gevraagd je hoef af te zetten omdat sommigen hun wapen op hun hoofd, in die hoed verstopten.
Hoe zit het vandaag?
Net zoals in vervlogen tijden toont het een respect voor de plaats en gastheer of gastvrouw waar u ontvangen wordt. Bijkomend heeft u trouwens geen bescherming nodig tegen ‘de elementen’ binnenshuis bij iemand!
De stoel ‘voorzetten’ voor een dame.
Oorsprong:
Net zoals het openen van een deur voor een dame, is de oorsprong te vinden in het noodzakelijke helpen van een dame (van 
stand) , die oncomfortabel gekleed was. Hoe modieus het ook was. Verder moeten we het écht niet te zoeken. Gewoonweg een praktisch, maar wel gentleman-like gebaar.
Niet meer of minder. Er is natuurlijk ook de theorie dat op deze manier de dame steeds de ingang kon zien, en zo een binnenkomende bedreiging als eerste kon opmerken.
Hoe zit het dan vandaag?
En alweer moeten we afstappen van het algemeen aanvaarde dat dit gebaar schreeuwt: ‘ Ik doe dit alleen omdat u mijn hulp nodig heeft’.
Het feit dat u een dame eerst laat zitten, of het nu uw moeder, zuster, dochter of partner is, laat enkel zien dat u inzit met hun welzijn en comfort.
U geeft het voorrang op dat van uzelf, wat een vorm van respect is. Het geeft u tevens de mogelijkheid om uw ‘date’ het beste zicht te geven.
Raphaël van den Poel, voormalig fashion consultant van Scapa, Reinhard Frans en Atelier NA maatpakken,
schrijft onze wekelijkse blog over gentleman zaken. Hij werkt voor MYX Magazine, een Vlaams luxe lifestyle platform.
Hij heeft ook een eigen blog die je hier kunt lezen: http://belgiandandy.blogspot.com
Raphaël van den Poel
The Belgian Dandy
